
Mizo te hi kan pi pute hun lai atanga ram lama ei zawng, khawvel thiamna leh finna tam takin a tlawh pawh hma pawha mahni chhungkaw eikhawp thlo chhuak, a tul huna hmeithai rethei dawmkang thei tura inpeih at hnam kan ni a. Hmeichhe in awm mai mai pawhin puan tal an tah a, nauno pawm hmeichhe thenkhat leh pitar chakvak lo innghak chuan la an kaih loh leh vawkchaw chum emaw, naupang lo kilkawi emaw an ti a, putar te pawhin daihnaiah hnang lain chhungkaw mamawh eng eng emaw an tah melh melh thin. Pumah te inkawmkhawmin hnangtah tur an thawhchhuahpuia thin. Naupang hnathawkthei chin pawhin thinglukham put leh thingtang kawih bakah lo lam hna an thawk a, damlohna khirhkhan tak vang lo chuan nula leh tlangval chhunah inlamah an awm ngai lo a tih theih a ni. A biktakin hmeichhiate chuan khawsakrel, tui chawi, buh den leh la deh te chu an mawhphurhnaah an la a, mipa an phut ngai lo. Chutiangin mipa te pawhin hmeichhe awmnem zawkte chu ram lam a ni emaw, inlam a ni emaw hna rum leh hautakah hmeichhiate an awl a, hmeichhiate thlamuanna thamin an uap tlat thung a ni. Heng zawng zawng hi kan chhut chuan Mizote hi hna thawk mi, taima leh mahni intodelh kan ni thin.
Hmasawnna leh chankanna hrang hrang avangin tunlai leh hmanlai hun tam tak chu khaikhin a remchang vek lo mai thei a, amaherawhchu, Mizote hi hnathawkmi leh taima kan nihna te, zawmthawt ngai thei lo, tlawmngai hnam kan nihnate erawh hi chu thangthar zelah a langsar ta lo hle kan ti thei awm e.
NREGS leh BPL inhlawhna chungchangte kan bih chian chuan kan harsatna min phuhrukna lam leh kan hma hun tur atana kan khawsakzia a her danglam dan hi buk tham a tling ta niin a lang. Heng thil thatak te hi hnam nunphung ti chhe tuah a tang thei a, ngaihtuahna leh rilru lam inzirtirna tel miah lova kan kalpui bawrh bawrh chuan kan hnamin a chhiatpui thei a ni. U/T hun laia sum awlsam lutukin kan nunphung a ti chhe viaua sawi fo a ni, chutiang bawk chuan heng, kawng hrang hranga chhawmdawlna leh tanpuina awmthei te hi a hun lain tangkai takin lang mahse, hnam nunphung tichhetu a ni thei vek a ni.
Central Labour Rules-ah chuan inhlawhfak dan chiang takin siam a ni. Nikhatah darkar 7 thawktu chuan nikhat hlawh a la tur a ni a, chu chu a dikna leh chanvo a ni. Naupang inhlawh phal a ni lova, child labour, naupang inhlawhfak hi Dan-in a khap a ni. NREGS hnuaia ni 100 inhlawhfakna hi enganginnge kan kalpui enfiah a ngai hle. Danin a phal angin inhlawhfa turin dikna kan nei ngei ang, dik tak leh dan ang thlapa thawk tur kan nihna lam erawh chu kan hlamchhiah a ni mai thei. NREGS hnuaia inhlawh a nih chuan inthlahdah deuh thei tura indahna te a awm a ni mai thei, mahni khaw chhung ngei hmasawnna tur leh mahni ngeiin akn chhawrzui tur atana hna thawk kan ni vek a, thahnemngai tak thawk tur kan ni, chutiangin BPL hnuaia inhlawhfa kan nih pawhin a dang chuang hauh lo. Hmun tamtakah chuan sum sen leh hnathawh a inman lo hle nia sawi a awm. Kaihruaitu Village Council te nge a enkawltu Deptt. mawhphur dawn ? Hetiang hi a ni tak tak a nih chuan, heng tanpuina sum hian Mizo zemawi, taimakna leh rinawmna te chu a umbo mek tihna a ni ang.
IWDP atangin mahni huan leh lo-ah ngei kan inhlawh a, thil lawmawm tak a ni. Chupawh chu endik sak kan ngai a, chuti chung pawh chuan a la dik tawk lo a ni awm e. Ruahmanna chu a tha, nimahsela a hmangtute rilru leh sukthlek dan dik lo takin a kaihruai thei tih hriat hmaih hauh loh tur a ni. Rinawm tura inzirtirna leh kaihhruaina mumal a awm tel si loh chuan kan chhiatpui thei a ni. Mizo aia hnamdang hlawhfa a chhawr hi Mizo vek hian kan thlang fo mai. Mahni lo leh huan, mahni khua leh veng chhunga hlawhnei chunga kan thawh pawha kan rinawm tawk lohva kan zelthel thei a nih chuan hnamdang taima leh rinawm zawka thawkte chu an thlanawm zawk fo dawn reng a ni. In enfiah a ngai a ni.
Awlsam taka sum hmuh theihna a nih dawn chuan mi tam takin rinawmna leh taimakna kan hlamchhiah hreh lo ni berin a lang. Chawmdawlna sum tha tak tak te hian rilru puthmang awlsam takin a kuai her thei a, sorkar leh mi thahnemngai te’n hetiang ruahmanna hi an siam a nih pawhin rinawmna leh taimakna uar taka inzirtirna hmanruaah kan hmang tel lo a nih chuan, kan taimaknate, kan rinawmna leh kan zahawmnate a dal tial tial anga, kristiante tiha mawi lo thil tam tak chu kan nunphungah senglutin, thangthar thar zel nuinin a chhiat phah dawn a ni.
Chuvangin chhawmdawlna sumte hi taimakna leh rinawmna kawng inzirtirna hmanrua atan hmang ila, chuti a nih loh chuan kan chhiat hlen phah hlauh thei a ni.