Friday, August 6, 2010

NAUPANGTE LAKA HURSUALNA


Hursualna kawnga naupangte tawrhna chungchang hian reh lam aiin zualo lam a pan tae maw tih mai tur a ni a, Social Welfare Department-in zirchianna, Research a ti zo hlawt a, He research hian kum 2003 leh 2009 inkara chhung a huam a, hemi chhung hian hmeichhe naupang pawngsual report an dawn zat chu CID atangin case 248, district police-te atangin 240, Child Welfare Committee atangin 124 leh MHIP atangin 18 a ni.
Kum 2007 khan Tlâwmngai pâwl pakhatin naupang pâwngsual chungchânga zirchianna an neihah chuan ram pumah hetiang lam case nei hnember pahnihna kan ni a, hemi kuma zirchianna hi sorkar hriatpuia tih a ni chiah lo na a, Mizoram dinhmun erawhchu thui tak a hril tho a ni.
CID record-a a lan dan chuan kum 2005 atanga 2009 chhunga case lut zawng zawng 12 chu mipa naupang pawngsual/khuakhem thubuai niin, police-a naupang pawngsual thubuai ziahluh zawng zawng atanga chhutin za zelah 5.46 a ni. Pawngsualtu-a puhte dinhmun pawh zirchian a ni a, District police record-ah chuan hmeichhe naupang pawngsuala puh mi 252 zingah hnamdang 31 an tel a ni.
Vantlang ngaihdan pawh lak tel a ni a, Pawngsualtuten an phu tawk hremna tuar lo nia ngaihdan nei mi zaa 70 chuang an awm a, a chhan an tarlan zingah dan rorelna kalphung (judicial system) a tha tawk lo ti mi zaa 77 an awm a, mipuiten dan kengkawhtute leh court-a roreltute an pui that tawk loh vang leh kristian nih avanga inngaihdam tawn vanga a nih thu pawh tarlan a ni. Pawngsualtuten an pawngsual chhan an sawi zingah a chhan tam ber chu Zu ruih vang a ni a, a dawt tu chu hmeichhia te’n an zir bik loh vang a ni.
Mizo society hi kan chenpui hnamdangte aiin kan zalên a, inlên pawha chêng ho kan ni a, a hlimawm rual rualin kawng ţhenkhatah kan chhiatpui ve mêk bawk a ni tih kan hriat a ţha. Kan zinga hnamdang lo awm vet e hian min hman thiampui lova, chu chu naupangin an tuar ta bawk niin a ngaih theih a ni. Kan innêlna leh ţhenawm khawvênna ti chhe chuang lovin naupangte himna tur kawng kan dap a ţûl ta a, khawsak phung lo dang chho mêkah naupangte tualchai dan pawh kan her danglam a pawimawh a ni. Tunah chuan kan inchhûngah hmun ţha leh him zâwk an mamawh tih hi pawm a hun, nitina an hun hman kan hriatpui loh chuan sualna chi hrang hrang lakah an him lo hle a ni.
Fate himna tur atan nu leh pa te’n mawhphurhna kan nei tih pawh ngai pawimawh hauh lova khawsa an tam ta mai. Mahni fa tlanbo san leh hralh ta mai te pawh an awm a ni awm e. Nupa inţhen tam lutuk te, fa chuang tam lutuk te hi naupang tam tak him lohna chhan a nih avangin, hetiang thil tha lo ti tlem tura uar zawka hma kan lâk sauh sauh a ngai a ni.

3 comments:

  1. I thuziah hi ka vei ve zawng tak mai ani. Mizorama nupa tang then tam ta lutuk hi chu a vei awm khawp mai :(

    ReplyDelete
  2. Nia,, Kan zalenna hi kan hmanthiam chu a ngai khawp mai. Puitlingte hian kan naute hi kan humhalh thiam a, zirtirna tha kan pek chu a ngai khawp mai,
    Puitlingten naupang Kut leh Ke thawh kher a an fiam te pawh hi a tha vak lo, chutianga an fiam chuan Naupangte hian a Ri ngeiin 'ka duhlo' ti tura zirtir/hrilh thin te pawh a tha,, a chhan chu Tum lawk ni lemlo a, han in fiam velna atanga chakna lo piang vang a Pawngsual te pawh a awm thei tlat.
    Nia, Pawngsual tu te hian an phu tawk hremna an hmu lo emaw ni chu aw tih awl tak a ni.

    ReplyDelete
  3. Kan society hi a hu ho awl dual2 nuam ti mi kan ni a. A tha pawh ka zir chak a, a chhia pawh kan zir chak bawk. Mi tih dan entawn nasa hnam kan ni ka ti bawk.

    Kan hnam a naupan vang nge inthen hi kan awlsam em2 mai. Nge in neihna hi a nghet tawk lo zawk. Ngaihtuahna kal thui khawp mai.

    ReplyDelete