Saturday, December 19, 2009

NGAIHHLUT TUR DIK TAK HRIAT A NGAI

Mizote hi zai leh rimawi ngaina mi kan ni, sakhuana thilah pawh zai leh rimawi tel lo chuan kan che hlei thei lo a ni ber mai. Chutiang chu kan nih avangin helam pang thilah hi chuan kan thawm a ring viau zel a ni. Hman kum atang khan Aizawla cable network thenkhatin Icon,leh Idol tih lampang chi leh thil dang dang, inelna chi an rawn ti chhuak a, mipuiin kan lawmin kan hlimpui khawp mai. Hetiang inelnaa tel tur pawh an pung tual tual bawk a ni. Mipui nuai 3 chuangin SMS hmangin vote kan thawn an ti a ni. Zai leh rimawi lama mi thiam leh talent nei tha tak tak te zawn chhuahna leh inpholanna remchang a ni a, thil tih chi tak ni pawhin a lang. A huaihawttute tan a manhla a, a ti tha ho tan pawh a hlawk bawk. Khawvel hmundanga an tih ve reng tho a ni.
Heng thil chi hrang hranga atanga mi langsarte mipuiin kan cheibawl dan erawh hi chuan bihchian a dawl lo niin a lang. YMA Branch, V/C leh a khaw nawta kan inbuaipui ta luai luai zel mai a, hmun thenkhatah chuan harsatna a thleng ta mek a ni. Khua leh veng tihmingthatu chuan chawimawi an phu a ni, amaherawhchu a chin tawk kan hriat thiam a pawimawh. Hetiang intihsiaknaa tel thenkhat chu an khua leh veng ten an chawimawi tawk lo nia ngai, lo vuipui te pawh an awm ta nawk mai. Thenkhat chuan khawtlang hruaituten an tawiawm ngei turah an ngai nghet tlat tawh a ni mai thei. Bialtu MLA tan pawh chet ve loh zahthlak khawpin kan incheibawl thin a ni ta ber. Kum tin thil chi hrang hrang kan la ti zel turah ngai ila, khawtlang rorel khawl meuh leh pawl lian tak takte a meizang hlapa chetna tham thil a ni em tih kan ngaihtuah fo a tul a ni.
Thawhrimna vanga mi hlawhtling te hrechang lek lova, hlemhletna avanga mihausa te kan khawtlangah leh Kohhranah chanvo kan pek fo chuan ngaihhluttur diktak thangtharte kan kawhhmuh sual tihna a ni ang. Taima tak leh rim taka thawh chu hlawhtlinna a ni tih lam inkawhhmuh lova, zawmthaw taka sum hailuh dan kan inkawhhmuh chuan thang tharte chu kan hruai sual ngei dawn tihna a ni.
Aizawl khawpui bikah, mobile phone leh two wheeler chu thalai zingah hluar taka hman a ni. Mahni thawhchhuah ni hauh lova, pir tak taka thalai chetla vel hi ngaihsan tur a ni hauh lovang. Nimahsela nula tam takin an nu leh pate hnenah scooty lei an ngen a, an mamawh vang lam aimahin an thian ten an neih bik vang te a ni mai mai a ni. Hnathawhna leh zirna kawnga mamawh ni si lo, tangkaina nei hauh lo thil tam tak chu thalaite hian an inngaihsan siak emaw tih mai tur a ni.
Tun anga kan kal zel chuan a chhan leh vang lam engmah chhut lovin, mihausa leh mi lar apiang kan ngai sang anga, thangthar te leh kan ram hian a chhiat phah hret hret dawn a ni.

Saturday, November 14, 2009

NGAWLVEITE ENKAWLNA


Ruihhlo ngai leh ngawlveite enkawlna kawnga mi inpe leh thawk engemawzat Mizoram chhungah hian kan nei a, heng mite inpekna leh thawh rimna zarah nunphung pangngai an zawh lehmi tamtak an awm a ni. Heng mimal leh pawl ho inpekna leh thawhrimnate kan hriat puia kan fak rual hian, thil thenkhat ngaihtuah tel ngai a awm a, chu chu heng tlawmngai pawlte hian mahni seh seh mualhranah tiin an kal bawrh bawrh mai em ni tih te, chhawmdawlna state sorkarin a pe ve reng em tihte leh an mahni ngei ho hian thawhhona tha an nei em tih te hi a ni a.
Sorkar laipuia Ministy of Social Justice & Empowerment chuan heng ruihhlo ngawl veite enkawlna tur leh chhawmdawlna tur hian scheme a nei a, chu chu Mizorama Tlawmngai Pawl thenkhat, Home nei leh enkawltute kan tih mai zinga 10 bawr vel hian an zuk dil ve kumtin a, Social Welfare Department kaltlangin an dil thin a ni. Tanpuina tangkafai hmute sawi danin an sum hmuh chu a hnianghnar lova, a regular lo bawk a ni. Amaherawhchu heti chung chung hian an rawngbawlna chu eng tin tin emaw an kalpui ve zel a, State sorkara scheme thenkhat, a bik takin MSACS leh a kaihhnawih thil dangte atanga programme tlem tlem an khawih tel avangin, eng tin tin emaw an Home te chu an kal pui hram hram zel a, harsatna erawh chu an tawk nasa niin an sawi. Heng te hi sorkar laipui atanga tanpuina a khat tawka dawngte chungchang a ni.
Hetianga sorkar laipuiin a tanpui ve loh Home tia kan sawi mai, ngawlvei enkawlna hmun dang tam zawk Mizoramah hian an la awm a, chungte chuan a vaiin ngawlvei 1000 dawn lai an enkawl nia chhut a ni. Heng ngawlvei enkawlna hmunte hi mi thahnemngai leh inphalte thawhlawm tling khawm atangin an inenkawl a, Pawl leh kohhrante pawhin an tanpui bawk thin. state sorkar atanga tanpuina emaw sorkar laipui atanga tanpuina emaw mumal takin an dawng lo a ni. Chuti chungchuan ngawlvei engemawzat an enkawl mek reng a ni.
Ngawlveite enkawlna hmun sorkar chuan Sethawnah a nei ve a, chu chu ngawlvei enkawlna hmundangte tana model leh training-na hmun tur a tana vauchher a ni. Amaherawhchu tunah hian hman tangkai a ni lo. Ngawlvei dam lehte chhawmdawlna hmun, atan sorkarin buatsaih a tum a, hma pawh a la a ni awm e. Amaherawhchu chu, ngawlveite enkawl hi sorkar hnathawha thawhchi a ni em tih leh, tlawmngai pawl, rawngbawlna a ngaite kuta hlan chi a ni zawk em tih hi a ni. Sorakar tanpuina dawng reng reng lo, Home tam tak an awm theih dan kan chhut chuan, ngawlvei enkawl hi Mizoramah chuan rawngbawlna chikhat atan kan ngai ti ila a dik awm e. Chuvangin Mizoramah hi chuan social worker te kutah ngawl veite enkawlna leh chhawmdawlna hi dah thiam ila a sawt zawkin a rinawm ta a ni.
Sorkar chuan heng Home tan hian chhawmdawlna State budget atangin kumin hian a ruahman a ve nia sawi a ni. Hetianga State sorkarin ruihhlo ngaite enkawlna suma a pui ve dawn a nih chuan kaihhruaina leh kalphung duangin, an chungah thuneihna nei turin inkaihhruaina pawh siam sela a tha khawp ang. Tunah chuan Home hrang hrang tih dan phung a dang hret hret hlawm a ni. Ngawlvei ho lah Home pakhat atangin Home dangah an pakai kual a, chutih laiin Home leh Home inkarah thawhhona thuthlun a awm si lova, a dik tak chuan ngawlvei zat record pawh kan nei thei tak tak lo a ni. Home thenkhat an khauh deuh laiin thenkhat an dul deuh a, minimum standard zawm tura tih theihna Dan a awm rih miau silova, an tih dan danin an kal lo thei lo a ni. Sorkar laipuia tanga tanpuina hmu, Home te erawh chuan sorkar laipui duan, minimum standard an zawm chauh a ni.
Ngawlvei enkawlna kawngah hian ruhmanna mumal tak kalpui a tul a, District tina neih a tul em tih te, District pakhat chhungah a awm tam lutuk tawh em tih te pawh enfel a ngai a, a hman hman leh phur apiangin an duhna hmuna Home an siam mai thin pawh a tha em tih thlenga enpui turin sorkar chuan Dan a siam a ngai a ni. Ngawlvei enkawl dan hi chhawng thum lian tak takin then a ni a, Counselling Centre, De-addiction Centre & Rehabilitation leh Follow up Programme te an ni. Ngawlvei enkawl tu pawl te hian heng thil te hi an thawk kawp deuh vek a, a mal khaia buaipui tham vek an ni. Heng hma lakna hlawm lian tak tak te hi tuna Home enkawltute hian in thawh sem vek sela, chuta tana mithiam bikte pawh ruaiin thawk sela, tun ai hian a let tam takin a sawt ngei dawn a ni. Kan thawhhonain a zir loh avangin Home engemawzat kan neih mek lai hian, a khat tawka Ngawlvei Camp emaw Boot Camp emaw buatsaih a bang thei lo.
Chuvangin Ngawlvei-te enkawl dan hi ngaihtuah chian a tul a, ruahmanna mumal tak leh Dan hnuaia thawhhona kan dap vat a tul a ni.